Voortgang Energietransitie sector INDUSTRIE

Algemeen

Om aan het Nederlandse Klimaatakkoord te voldoen, moet de klimaatsector industrie haar CO₂-emissies in 2030 met minstens 55% gereduceerd hebben ten opzichte van 1990.

Duurzame energie zorgt voor minder CO2 uitstoot, schonere lucht, gezondere leefomgeving en een sterke concurrentiepositie in Zuid-Holland.

Energietransitie is de naam voor de overgang van een fossiel energiesysteem naar een structureel duurzame energievoorziening. In het Klimaatakkoord van Parijs (2015) heeft de internationale gemeenschap afgesproken om de opwarming van de aarde onder de doelstelling van 2°C boven het pre-industriële niveau te houden. De uitstoot van broeikasgassen als gevolg van de verbranding van fossiele energiebronnen is namelijk een belangrijke oorzaak voor de huidige opwarming van de aarde.

Energie is belangrijk voor Zuid-Holland. Met de Rotterdamse haven, veel (petrochemische) industrie, de glastuinbouw en hoge bevolkingsdichtheid is het één van de meest energie intensieve regio’s van Europa. Het uitvoeringsprogramma Provincie Zuid-Holland 2020-2023 – ‘Schone Energie voor iedereen’ draagt bij aan de nationale Klimaatakkoord doelstellingen. De provincie werkt aan een duurzame, betrouwbare en betaalbare energievoorziening voor Zuid-Holland. Kernpunten: ruim baan voor zonne-energie, zuinig op het landschap, participatie, energiebesparing, Zuid-Hollandse warmte voor gebouwen en kassen.

• Rijksoverheid: Klimaatverandering
• Rijksoverheid Klimaatakkoord
• Provincie Zuid-Holland Energie(agenda)

Beleid

Nationaal

Sinds 2022 is er een nieuw kabinet en coalitieakkoord. Om Nederland versneld te verduurzamen is het doel van 49% minder CO2 uitstoot in 2030 verhoogd naar 55% en een streven van 60% ten opzichte van de 1990 situatie. De klimaatsector Industrie stoot de meeste CO2 uit en de industriesector staat voor een enorme verduurzamingsopgave.

Industrie

In 2019 is in het Klimaatakkoord voor de industrie afgesproken om te komen tot een reductie van de uitstoot van broeikasgassen van 14,3 Mton per jaar in 2030. Nederland ligt op koers, volgens de PBL KEV 2021 om dit doel te halen, vooral dankzij de borging door de CO2-heffing.

Het aangescherpte 2030 doel (extra 5-5.9 Mton p/j) voor de verduurzaming van de sector Industrie zal gebeuren met subsidies en innovatie, door het tijdig beschikbaar maken van hernieuwbare energie en benodigde infrastructuur. Voorzien is om de aangescherpte ambitie via 4 beleidslijnen te realiseren:

1. Borging door normeren en beprijzen
   • Aanscherping van de CO2-heffing en invoering CO2-minimum prijs
   • Aanpassing Energiebelasting en Opslag Duurzame Energie- en Klimaattransitie
   • Aanscherping van de energiebesparingsplicht
2. Stimuleren en faciliteren bij verduurzaming
   • Intensivering van generieke subsidie instrumenten (o.a. SDE ++)
   • Versterken van de regie op- en versnelde realisatie van duurzame infrastructuur
3. Maatwerkafspraken met grote uitstoters en verduurzaming mkb
4. Stimuleren circulaire economie

Het streven is om in 2050 een circulaire en CO2 arme industrie gerealiseerd te hebben in Nederland. Fabrieken gebruiken dan duurzame elektriciteit (zon, wind) of energie uit aardwarmte, duurzame waterstof en biogas. Het gebruik van grondstoffen is afkomstig uit biomassa, reststromen en restgassen.

Naast gebruiker van energie is de industrie ook producent en buffer van energie.  Restwarmte gebruikt de industrie bijvoorbeeld zelf of levert het aan de tuinbouw en gebouwde omgeving.

• Rijksoverheid: Samenvatting coalitieakkoord
• Rijksoverheid: Ontwerp Beleidsprogramma Klimaat
• Rijksoverheid: Verduurzaming van de industrie
• Rijksoverheid: Klimaatakkoord maatregelen per sector
• Rijksoverheid: NL Klimaatbeleid en doelen

Provinciaal

Met het programma ‘Schone Energie voor Iedereen’ draagt de provincie bij aan het landelijke doel om in 2030 de helft minder CO2 uitstoot uit te stoten. Het uitvoeringsprogramma ‘Schone Energie voor Iedereen’ (2020 – 2023) is de opvolger van de Energie-Agenda ’Watt Anders’ (2016 – 2020).

Het uitvoeringsprogramma samengevat.

Gezamenlijk doel

Gemeenten, waterschappen, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties in Zuid-Holland werken samen aan het landelijk bepaalde doel in het klimaatakkoord: 49% minder CO2 uitstoot in 2030.

De inspanning van de provincie Zuid-Holland

De provincie draagt bij aan bovenstaand doel en zet zich ervoor in dat alle activiteiten samen komen in een betrouwbare en betaalbare energievoorziening voor Zuid-Holland. Voor dat doel analyseren we knelpunten en kansen die op provinciale schaal spelen en pakken deze aan. Onderwerpen die op provinciale schaal spelen zijn onder meer energie-infrastructuur, landschappelijke impact, vraag en aanbod van energie, participatie en lange termijn visie. Knelpunten zijn bijvoorbeeld gebrek aan capaciteit bij partners die voor grote opgaven staan, behoefte aan specifieke kennis, innovaties of regelgeving. Kansen zijn bijvoorbeeld Europese subsidies, economische kansen of slim ruimtegebruik.

De provinciale toolbox om het doel te bereiken:

• Verbinden, kennis delen en samenwerken
• Ondersteunen, faciliteren en innoveren
• Participatie en communicatie
• Agenderen, richting geven
• Handhaven en realiseren

Het energietransitie programma is opgebouwd uit 3 pijlers:

1. Schone stroom voor Zuid-Holland
2. Duurzame warmte voor gebouwen en kassen
3. Werken aan een toekomstbestendig systeem voor energie en grondstoffen

Schone stroom voor Zuid-Holland

De provincie Zuid-Holland draagt bij aan een stabiel en zeker netwerk voor elektriciteitsvoorziening (stroom), dat robuust en toekomstbestendig is. Samen met gemeenten, netbeheerders en andere stakeholders werken we samen aan de realisatie van zeven Regionale Energiestrategieën.

We willen goed gebruik maken van de ruimte die er is voor zonne-energie en streven naar windenergie op maat, passend in het landschap. We bevorderen betrokkenheid van inwoners en bedrijven bij de energietransitie. Daarom ondersteunen we initiatieven van inwoners om zelf elektriciteit op te wekken. Ook dragen we bij aan het vergroten van kennis over energiebesparing en het opwekken van duurzame elektriciteit voor bedrijven en inwoners.

Duurzame warmte voor gebouwen en kassen

Een heel groot deel van het energiegebruik in Zuid-Holland wordt ingezet voor het verwarmen van

gebouwen en kassen. De transitie naar duurzame verwarming is dus een grote stap op weg naar schone energie. Met restwarmte en veel mogelijkheden voor o.a. aardwarmte heeft Zuid-Holland de kans om in een groot deel van de vraag naar warmte te voorzien. Daarom zetten we ons in om duurzame warmtebronnen verder te ontwikkelen en maken we ons sterk voor de aanleg van een robuust provinciaal warmtetransportsysteem. We ondersteunen gemeenten bij de transitie naar aardgasvrije wijken en het nemen van energiebesparende maatregelen. Isolatie en andere energiebesparende maatregelen leveren een grote bijdrage aan het verminderen van de CO2 uitstoot en staan daarom centraal in onze aanpak.

Werken aan een toekomstbestendig systeem voor energie en grondstoffen

De provincie levert een bijdrage aan de energie- en grondstoffentransitie die nodig is voor de omschakeling naar een duurzame industrie met minder CO2 uitstoot. We stimuleren innovatie en doen onderzoek naar het energiesysteem van de toekomst. De provincie stuurt op besparing en efficiënt gebruik van energie. Knelpunten in bijvoorbeeld energie-infrastructuur helpen we aanpakken, kansen zoals duurzame economische groei en werkgelegenheid helpen we verzilveren.

Duurzame mobiliteit en landbouw en landgebruik

De provinciale ambities voor duurzame mobiliteit en landbouw en landgebruik (uitgezonderd

glastuinbouw) staan niet in dit uitvoeringsprogramma, omdat ze integraal zijn opgenomen in

het provinciale mobiliteitsbeleid en landbouwbeleid. Beide onderwerpen maken wel deel uit van

de provinciale rapportages in het kader van het klimaatakkoord.

De PZH ‘Meterstand’ geeft jaarlijks een inkijk in de provinciale inzet en acties op het gebied van de energietransitie en het reduceren van CO2-uitstoot. Die inzet is de vertaling van de prioriteiten en afspraken in het Zuid-Hollandse coalitieakkoord 2019-2023.

Feiten & cijfers

 Nederland wil koploper in Europa zijn bij het tegengaan van de opwarming van de aarde. Om uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te zijn, scherpen we het doel voor 2030 in de Klimaatwet aan tot tenminste 55% CO2 reductie. We committeren ons hard aan dit doel en zullen indien nodig extra stappen zetten om dit te realiseren. Om dit doel ook zeker te halen, spreken we af om ons in het beleid te richten op een hogere opgave, wat neerkomt op circa 60% in 2030.

In onderstaande tabel zijn de doelen weergegeven die in het ontwerp beleidsprogramma Klimaat uit 2022 staan. In de bijlage is de verdeling over de sectoren van de extra emissiereductie voor 2030 opgenomen. Het kabinet heeft op basis van de maatregelen uit het Coalitieakkoord een indicatieve rest-emissie per sector vastgesteld. Daarbij is ook rekening gehouden met de doorwerking van de afspraken uit het Klimaatakkoord. Deze verdeling van emissiereductie over de sectoren is in dit ontwerp-beleidsprogramma nadrukkelijk niet definitief maar indicatief. De verdeling kan worden bijgesteld als de analyses van PBL in de KEV 2022 daartoe aanleiding geven.