TOD-Radar: NS-stationsgebieden gescoord op leefkwaliteit

Aan de hand van deze Handreiking Transit Oriented Development hebben wij een interactief instrument ontwikkeld, waar je kunt zien in welke mate een woon-leefomgeving ruimtelijk gericht is op het aanwezige station. Het instrument laat zien welke verbeteringen toe te passen zijn om het gebied beter te gaan gebruiken qua ruimte en mobiliteit. 

Toegang en nabijheid van een hoge capaciteit openbaar vervoerssystemen, zoals trein, zijn een voorwaarde voor een TOD-ontwikkeling. Onze ruimtelijke analyses hebben we om deze reden uitgevoerd in stationsgebieden binnen maximaal 1 kilometer loopafstand van een NS-treinstation. Omdat een stationsgebied doorgaans zeer verschillend is aan weerszijde van het spoor, hebben wij in de meeste gevallen per stationszijde de TOD-score berekend. 

1a1. TOD score Loop, Gebouwen direct aan de stoep 

• Percentage straatkant met veilige (rolstoeltoegankelijke) voetpaden. Score indien 80% of meer, maximale score 3 punten
• Methode: de voorkanten van woonblokken worden bepaald a.d.h.v. kadastrale percelen, het wegenbestand en panden. Vervolgens wordt bekeken of binnen een buffer van 3 meter een pand en/of voetpad zich bevindt. Als beide voorkomen is het positief, zo niet negatief.
• Bronnen: BRK, NWB, BGT
• Delft oost scoort 1 punt met verhouding 85% , Delft west niet i.v.m. voetpaden langs diepe voortuinen (roze)

1b2. TOD score Loop, Aantal voordeuren

• Aantal winkel- en gebouw-entrees voor voetgangers per 100 meter voorgevel. Score indien 3 of meer, maximale score 2 punten.
• Methode: Gebruik alle voorgevels met pand en voetpad en bekijk binnen een 5 meter buffer hoeveel geldige verblijfsobjecten uit de BAG hierbinnen vallen.
• Bronnen: BRK, NWB, BGT, BAG
• Voorbeeld Dordrecht

1c1.TOD score Loop, beschutting tegen wind en regen 

• Percentage van voetpaden die beschut zijn. Score indien meer dan 75% van voetpadsegmenten voldoende beschutting hebben, score 1 punt.
• Methode: Voor het bepalen van beschutting zijn bomen en (OV)haltes genomen. Deze worden geteld binnen 3 meter afstand van voetpaden.
• Bronnen: BRK, NWB, BGT, Open OV data
• Voorbeeld rondom Hollands Spoor

2a1. TOD score Fietsen, fietsnetwerk

• Percentage van straten met aangegeven fietspaden. Score indien maximale loopafstand minder dan 200 meter is, maximale score 2 punten.
• Methode: Uit de BGT worden de fietspaden gehaald en een bestand met de 30 kilometer zones. Buffer deze met 200 meter en 100 meter. Indien het hele stationsgebied hierdoor bedekt wordt scoort deze. Een volledige bedekking van 100 meter scoort het meest, daarna een volledige bedekking van 200 meter.
• Bronnen: BGT, NWB+ 30km zones
• Voorbeeld Den Haag Mariahoeve, lichtblauw=100 meter buffer, donkerblauw=200m buffer

2b1. TOD score Fiets, Fietsparkeren bestemming 

• Beveiligde fietsenstalling is aanwezig bij de OV-haltes (bestemming). Score indien binnen 100 meter aanwezig, maximum score 1 punt.
• Methode: Het bestand met locaties van OV-fiets-stallingen is gebruikt voor dit meetprincipe. Indien deze ligt binnen 100 meter van het station is er een score.
• Bronnen: NS OV fietslocaties
• Stationsgebieden rond Den Haag, Ypenburg en Moerwijk hebben geen OV-fietsenstalling

3a1. TOD score Verbind, Lengte stadsblokken 

• Kleine blokken, score als 90% van de blokken minder dan 190 meter lang zijn, maximale score 10 punten.
• Methode: Kruispunten worden gehaald uit de BRT-wegdelen. Bepaal de lengte van de wegen tussen deze kruispunten. Bereken de gemiddelde lengte.
• Bronnen: BRT, NWB, BGT
• Alphen aan de Rijn west en oost, kruispunten in donkerrood en de tussenliggende wegen die afhankelijk van hun lengte een kleur krijgen, waarbij de lichtere kleuren korter zijn dan de donkere kleuren. Het westelijke stationsgebied kent meer kleinere blokken dus scoort deze iets beter dan het oostelijk gedeelte.

3b1. TOD score Verbind, Aantal loop- en fietsstraten en eenrichtingsverkeer 

• Voorkeursconnectiviteit: de verhouding tussen voetgangers- en fietsroutes en auto-routes, maximum score 5 punten.
• Methode: Van de kruispunten is bepaald het aantal kruisingen. O.b.v. de ligging van voetpaden is per kruispunt bepaald of dit een kruispunt met voetpaden is of alleen wegen. De verhouding tussen beiden bepaalt de score.
• Bronnen: BRT, NWB, BGT
• Stationsgebied rond Sassenheim. kruispunten in rood voor auto’s, in groen waarbinnen een voetpad valt.

5a1. TOD score Menging wonen en werken 

• Samenhangende bestemmingen, wonen, werken en voorzieningen worden gecombineerd binnen dezelfde of aangrenzende blokken. Score indien de voornaamste bestemming 80% of minder is.
• Methode: Bereken van de BAG-verblijfsobjecten de sommatie van de oppervlakte waarden van de functies wonen, werken en voorzieningen per stationsgebied. Bepaal welke van deze drie de grootste oppervlaktewaarde heeft en bereken daarvan de verhouding t.o.v. de totale oppervlakte. Maximale score is 8 punten.
• Bronnen: BAG
• Stations Delft CS en Delft zuid. Rood-woningen, blauw – voorzieningen of werklocaties.

5a2.TOD score Meng, nabijheid voorzieningen

• Bereikbaarheid van voorzieningen, zijnde scholen, gezondheidszorg en vers voedsel
• Methode: Het bestand bedrijvenregister bevat deze gegevens. Alle supermarkten en (voedings)winkels worden met 500 meter gebufferd, alle scholen en gezondheidszorginstellingen met 1000 meter. Bepaal hoeveel gebouwen er vallen in het bedekte en onbedekte gebied en bepaal de verhouding. Maximale score is 3 punten.
• Bronnen: bedrijvenregister, BGT
• Schiedam centrum, blauw-basisscholen, donkeroranje-supermarkten, rood-gezondheidszorg

5a3.TOD score Meng, nabijheid parken,speeltuinen

• Bereikbaarheid van parken en speeltuinen
• Methode: Gebruik het bestand groengebieden en uit de openstreetmap de poi-laag. Haal daaruit alle relevante gebieden > 300m2 en buffer deze met 500 meter. Bepaal de verhouding van panden (als punt) die binnen of buiten deze buffergebieden vallen. De maximale score is 1 punt.
• Bronnen: groengebieden, OSM (poi)
• Rotterdam Alexander en Capelle Schollevaar

5b1. TOD score Meng, functiemenging, betaalbare woningen

• Percentage betaalbare woningen
• Methode: Met het bestand woningen-corporaties kunnen het aantal betaalbare woningen worden bepaald binnen een interessegebied, de verhouding t.o.v. het toaal aantal woningen (vanuit de BAG) wordt berekend. Maximale score is 8 punten.
• Bronnen: BAG, woningbouw-corporaties
• Barendrecht woningbouw-corporaties-groen, overige adressen-blauw.

6a1. TOD score Verdicht, werkvloeroppervlakte

• Niet-residentiële dichtheid
• Methode: Gemiddelde niet-residentiele dichtheid vergeleken met omliggende wijken. Score bij 5% onder basisdichtheid of hoger. Hiervoor wordt de floor area ratio gebruikt, ofwel de FSI. Bereken de FSI in een voorbeeld wijk, in het stationsgebied en in een 500 m stationsgebied. Hiervoor wordt de BAG vloeroppervlak gesommeerd binnen deze gebieden en gedeeld door de oppervlaktewaarden van deze gebieden. Max. score 7 punten.
• Bronnen: BAG, CBS-wijken
• Rotterdam-Blaak, blauw-voorzieningen, oranje-werklocaties, lichtrood-representatieve wijk

6a2. TOD score Verdicht, woonvloeroppervlakte 

• Residentiële dichtheid
• Methode: Gemiddelde residentiele dichtheid vergeleken met omliggende wijken. Score bij 5% onder basisdichtheid of hoger. Hiervoor wordt de floor area ratio gebruikt, ofwel de FSI. Bereken de FSI in een voorbeeld wijk, in het stationsgebied en in een 500 m stationsgebied. Hiervoor wordt de BAG vloeroppervlak van woningen gesommeerd binnen deze gebieden en gedeeld door de oppervlaktewaarden van deze gebieden. Max. score 8 punten.
• Bronnen: BAG, CBS-wijken
• Rotterdam-Blaak, rood-woningen, lichtrood-representatieve wijk

7a1. TOD score Bouw compact, Ontwikkelingsmogelijkheden 

• Verhouding bebouwd-onbebouwd
• Methode: Bereken de verhouding bebouwd-onbebouwd binnen het stationsgebied. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de woonblokken-indeling van het planbureau voor de leefomgeving om de bebouwde omgeving te duiden. Van het totale gebied worden in eerste instantie water, spoor, autosnelweg en stedelijk groen eraf gehaald. Score bij bebouwing > 60%. Maximum score 8 punten.
• Bronnen: NWB, BRT, PBL-GSI/FSI
• Bodegraven, bruin-woonblokken, oranje-bebouwbaar

7b1. TOD score Bouw Compactheid, Fijnmazigheid OV

• OV (haltes) mogelijkheden
• Methode: Aantal haltes van verschillende OV lijnen die toegankelijk zijn binnen loopafstand, d.w.z. elke HOV of route of fietsdeelsysteem krijgt punten tot een maximum van 5 punten. Bepaal per interessegebied of er een metro- tram- of bushalte aanwezig is. Bepaal of hier haltes aangekoppeld zijn met hoge frequentie. Tel het aantal metro/tram/bushaltes en (unieke) lijnen binnen elk gebied. Kijk of het een OV-fiets station is.
• Bronnen: Open OV data, NS OV fietsgegevens
• Delft cs en zuid, paars-tramhaltes, oranje-bushaltes, Ov lijnen

8a1. TOD score Verander, Asfalt oppervlakte 

• Rijbaan areaal
• Methode: Totaal wegoppervlak voor gemotoriseerd verkeer en parkeergelegenheden op de straat als een percentage van het totale grond oppervlak. Score als < 20%. Maximaal 8 punten. Vanuit de BGT wordt berekend het oppervlakte rijbaan areaal, zijnde wegen en de verhouding berekend t.o.v. het totale oppervlak van het gebied minus spoor en water.
• Bronnen: BGT
• Delft, donkerpaars-wegareaal

8a2. TOD score Verander, Off-street parkeerruimte

• Gebouwde parkeerplaatsen
• Methode: Totale oppervlak aan gebouwde parkeergelegenheid als een percentage van het totale oppervlak van het ontwikkelgebied. Score als opp < 40%, max score 8 punten. In de BAG verblijfsobjecten met gebruiksdoel overige gebruiksfunctie, koppelen aan bijbehorend pand, bouwjaar > 1950. Parkeerboxen eruit halen of via oppervlak tussen 10-30 m2 en overige functies met een oppervlak > 500m2 voor de volgende stap.
• Bronnen: BRT, BGT, BAG, RDW, OSM, BRK
• Den Haag CS en Laan van NOI, parkeergelegenheden in verschillende kleuren afhankelijk van de bron