Bodemverdichting
Bij bodemverdichting is er sprake van het samendrukken van de bodem waardoor de bodemstructuur verloren gaat. Dit vormt een serieuze bedreiging voor de bodem en treed op als gevolg van het gebruik van bijvoorbeeld zware machines op die op (natte) gronden rijden.
Poriën in de bodem zijn belangrijk voor transport van lucht en water door de bodem en voor plantenwortels. Bij bodemverdichting zal de doorlatendheid en het waterbergend vermogen van de bodem afnemen. Dit kan tot wateroverlast (bijvoorbeeld plasvorming) leiden en tot oppervlakkige afstroming, piekbelasting bij poldergemalen en tot inundatie van laag gelegen gronden. Ook is er meer kans op afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater. Ernstige verdichting leidt vrijwel altijd tot opbrengstderving of kwaliteitsproblemen.
Bodemverdichting is het gevolg van het bovenmatig aandrukken van de bodem bij bewerkingen met of gebruik van (zware) machines. Denk hierbij aan inzet van zwaar materieel in de akkerbouwsector maar ook bij evenementen. De bodem verandert van een open structuur in een samengedrukt, compact systeem. Het herstellen van bodemverdichting is doorgaans moeilijk en in sommige situaties zelfs niet mogelijk en is de schade blijvend. De gevoeligheid voor bodemverdichting is afhankelijk van de grondsoort en het vochtgehalte van de bodem.
In het kader van het interprovinciale milieuprojectenprogramma PRISMA 2012 is het onderzoek “Bodemverdichting in het landelijke gebied” uitgevoerd. De studie heeft geresulteerd in een rapport en kaartmateriaal voor heel Nederland waarop het risico voor ondergrondverdichting is aangegeven. Deze risicokaarten zijn een eerste hulpmiddel om na te gaan waar maatregelen zinvol kunnen zijn.
Veengronden
Opvallend zijn de grote paarse gebieden waar volgens de legenda een beperkt risico is door de aanwezige veenlagen. Deze gebieden zijn volgens de risicokaart niet beoordeeld maar aangeduid als ‘Beperkt door veenlagen’ omdat ze een mineraaldek van minder dan 40 cm bevatten. Deze veengronden worden geacht niet gevoelig te zijn voor verdichting. De ervaring leert echter dat graslanden op veengronden die onder natte omstandigheden worden gemaaid of beweid soms langdurig te kampen hebben met verdichting. De draagkracht van veen is in natte omstandigheden zeer laag en zeker oppervlakkig kan de veengrond dan sterk worden vertrapt en versmeerd, waardoor de structuur aan het oppervlak totaal wordt vernield en de infiltratiecapaciteit sterk afneemt. Ook kan diepe spoorvorming optreden, waarin het water lang kan blijven staan. Aan de andere kant ziet men dat veengrasland in landbouwkundig gebruik zich sterk kan herstellen, vooral als het gras na de winter weer sterk gaat groeien. Beworteling en uitdrogingskrimp verbeteren ook de structuur onder de oppervlakkige laag. Permanent grasland op veengronden in landbouwkundig gebruik heeft meestal een goede bodemstructuur en kent een goed herstelvermogen
De rode gebieden geven glastuinbouw aan en zijn niet beoordeeld.