Bevolkingsontwikkeling3

Ten opzichte van 2016 is het aantal geboorten in Zuid-Holland met 900 (2,3 %) afgenomen. Ook in Nederland nam het aantal geboorten in 2017 weer iets af, na een lichte stijging in 2016. De sterfte in Zuid-Holland nam in 2016 toe met 80 personen (0,3 %). De natuurlijke aanwas (geboorte-min-sterfte) was daardoor 1000 personen lager dan in 2016 (11 %).

Het buitenlandse migratiesaldo (inclusief het saldo administratieve correcties) was in 2017 veel hoger dan het saldo in 2016: +13.900 ten opzichte van + 9.500.

Op nationaal niveau is de stijgende lijn van het buitenlands migratiesaldo sinds 2013 verder doorgezet van 78.900 in 2016 naar 83.300 in 2017.  Dit komt vooral door de opnieuw gestegen instroom van migranten. De samenstelling van de migratiestroom is wel veranderd ten opzichte van 2016. In 2017 vestigden zich minder asielmigranten en meer arbeids- en studiemigranten in Nederland.

De procentuele bevolkingsgroei in Zuid-Holland in 2016 was hoger dan het nationale gemiddelde: 0,83 % vs. 0,53 %. In Flevoland (0,94 %), Utrecht (0,87 %) en Noord-Holland (0.85 %) groeide de bevolking in 2017 nog harder. Alleen in de provincies Groningen (-0,08%) en Limburg (-0,02 %) daalde het aantal inwoners in 2017.

Op Groningen en Friesland na, was de procentuele bevolkingsgroei in 2017 in alle provincies groter dan het gemiddelde over de jaren 2007-2016. De grote instroom van asielmigranten is daarvan de oorzaak. 

Vooral in Drenthe, Gelderland en Noord-Brabant speelde de grootschalige eerste opvang van vluchtelingen in opvanglocaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) een forse rol in de bevolkingsgroei. In Groningen is het lagere groeicijfer juist beïnvloed door de toegenomen uitstroom van asielmigranten uit opvanglocaties van het COA naar andere provincies.

​Voor de woningmarktcrisis in 2008 was de bevolkingsgroei in Zuid-Holland sterk geconcentreerd in een beperkt aantal Vinex-woningbouwgemeenten. Tijdens de crisis viel deze Vinex-bouw goeddeels stil en vond de bevolkingsgroei vooral in de steden plaats, omdat jongeren uit binnen- en buitenland zich daar bleven vestigen. De uitstroom van gezinnen uit de steden stagneerde, door de nieuwbouwcrisis. De bevolking van het stedelijke deel van de provincie, de Zuidvleugel, groeide met 0,8 % in 2017 en het resterende deel eveneens met 0,8 %. Dat was in de jaren 2007-2016 0,6 % resp. 0,2 %.

De hoogste groei op regionaal niveau werd in 2017 in Midden-Holland gerealiseerd (+1,3 %), gevolgd door Stadsgewest Haaglanden (+1,2 %). Bevolkingsafname vond al sinds 2015 in geen enkele regio plaats. De laagste groei werd gemeten in Drechtsteden (0,3 %).​

​Er waren in Zuid-Holland in 2017 vijf gemeenten met een afnemend inwonertal: Dordrecht (-265), Giessenlanden (-44), Zoetermeer (-45), Papendrecht (-26) en Binnenmaas (-15). Het is opmerkelijk hoe het aantal gemeenten met een dalend inwonertal van jaar-op-jaar fluctueert.

Voor de “Vinex” waren er in Zuid-Holland jaarlijks ca. 10 à 15 krimpende gemeenten. Door de sterk geconcentreerde woningbouw in een beperkt aantal Vinex-bouwgemeen-ten steeg dat aantal tot meer dan de helft van alle (60) gemeenten. Dankzij de crisis op de woningmarkt vanaf 2008 zakte dat cijfer weer terug naar ca. 15 per jaar. De laatste jaren is dat cijfer nog verder afgenomen tot 9 in 2015, 3 in 2016 en licht toegenomen met 5 in 2017, vanwege de evenredige spreiding van asielmigranten.​​​ Uit de kaart op tabblad 3 hierboven blijkt de bevolkingsdaling in de anticipeerregio’s grotendeels doorbroken door de woningmarktcrisis.

De omvangrijke woningbouw op Vinex-locaties kwam tijdens de woningbouwcrisis tot stilstand, waardoor er elders weer  ruimte voor kleinschalige woningbouw kwam, waaronder in de anticipeerregio’s. In 2014, na afloop van de crisis, nam de bevolkingsgroei in de anticipeerregio’s verder toe, tot + 1.400 personen en liep verder op tot + 4.500 personen in 2017. Op termijn wordt er voor deze regio’s overigens nog steeds gerekend met bevolkings- en huishoudenkrimp. Er wonen hier bovengemiddeld veel babyboomers, die de komende decennia zullen overlijden.

Tijdens de Vinex-periode leek er sprake van structureel dalende inwonertallen, vooral aan de randen van Zuid-Holland. Er werd toen een provinciaal anticipeerprogramma opgezet. Door de crisis en de recente golf van asielmigranten lijkt dat perspectief nu ver weg. Echter: zodra deze “calamiteiten” voorbij zijn en er voldoende woningbouw in en nabij de steden wordt gerealiseerd, zal het aantal gemeenten met een dalend inwonertal weer sterk toenemen, zo is de verwachting.

Op nationaal niveau namen in 2017 slechts 21 gemeenten de helft van de bevolkingsgroei voor hun rekening. In 2016 waren dat er nog 24, in 2015 nog 13 en in 2014 slechts 8.

Een nog sterkere concentratie van de groei gold in 2017 in Zuid-Holland. Den Haag (23 %) en Rotterdam (13 %) verzorgden daar samen 36 % van de provinciale bevolkings-groei. Samen met het Westland (6 %), Rijswijk (4 %) en Lansingerland (4 %) zijn er 5 gemeenten die meer dan de helft van de provinciale bevolkingsgroei bepaalden.

Van alle Zuid-Hollandse gemeenten realiseerde Waddinxveen in 2017 de hoogste relatieve bevolkingsgroei (+3,8 %), gevolgd door Hendrik-Ido-Ambacht (+3,2 %), Hillegom (+2,4 %) en Rijswijk (+2,3 %).

De bevolkingsgroei in de grote steden werd overigens niet veroorzaakt door een sterke groei van de woningvoorraad. De structurele instroom van jongeren uit binnen- en buitenland in de grote- en studentensteden werd nauwelijks getemperd door de oplopende woningtekorten. De instroom in de steden ging gewoon door, terwijl de uitstroom achterbleef, door het ontbreken van voldoende nieuwbouw in de buurgemeenten.​

De invloed van een aantal traditionele Vinex-bouwgemeenten zoals Albrandswaard en Barendrecht is sinds 2016 ook een stuk kleiner geworden. De rol van Waddinxveen en Hendrik-Ido-Ambacht is juist gegroeid.​ Gemeenten met dalende inwonertallen zijn vooral aan de Zuidkant van de provincie te vinden. Tussen Rotterdam en Den Haag zijn een paar snel groeiende gemeenten, net als aan de Noordkant van Zuid-Holland, tegen de grens van Noord-Holland.